Om stil van te worden en wakker bij te blijven

March 29, 2018

Moet je daar nu wel of niet naar toe? Kun je het maken om er niet naar toe te gaan? En als je niet gaat en niet meer in de gelegenheid bent om te gaan, heb je er dan spijt van?

Het heeft me bezig gehouden en ook, als je dan hebt besloten om te gaan, maak je dan foto’s?

De genocide uit de geschiedenis van Cambodja. Pol Pot, de vier jaar (‘75-‘79) waarin hij zijn vreselijke stempel met zijn communistische Rode Khmer op Cambodja heeft gedrukt. Een tijd waarin 3 miljoen mensen zijn omgekomen. Gemarteld, vermoord en verhongerd. 

Ik ben gegaan, heb me er niet aan onttrokken en heb de Tuol Sleng gevangenis oftewel S21 bezocht. Een gevangenis midden in de stad wat voorheen een middelbare school was. Daarna verder naar één van de ruim 300 killing fields buiten Phnom Phen.  

Dat wat in S21 begon aan ondervragingen die ontaardden in niet te bevatten martelingen werd afgemaakt op de killing fields, op een andere, niet te bevatten manier. 

Het zal voor elke genocide gelden, hoe heeft dit kunnen gebeuren en hoe is het mogelijk dat er zoveel slechtheid in mensen zit dat je een medemens dat aan kunt doen?

Ik ga het niet omschrijven. Alles wat je je erbij kunt voorstellen en erger, nog veel erger, dat is er gebeurd. 

Foto’s, materialen, cellen, voorschriften maar ook een tekst van Gunnar Bergstrom, een Zweedse sympathisant van het regime. 

Het killing field Choeung Ek, 15 km buiten de stad was de volgende stop. Een plek die niet eens al te groot in oppervlakte is. Dit is het bekendste killing field van Cambodja. De authentieke gebouwen zijn er niet meer. Zelfs de martelwerktuigen zijn weg. Alles weggehaald door de bevolking die na de val van het regime niets meer had en alles kon gebruiken wat er wel was. De plek is er niet minder indrukwekkend om. Er is veel gevonden en op speciale plekken verzameld met als belangrijkste, de Gedenkstupa. 17 verdiepingen gevuld met schedels en botten. 

En nog steeds komen er botten, tanden, kiezen en kleren omhoog uit de grond. 

Ik heb er rond gelopen, heb alle verschrikkelijke informatie tot me genomen en heb het geprobeerd me voor te stellen wat daar, 40 jaar geleden (mijn middelbare schooltijd) heeft plaats gevonden. Ik weet niet of ik het me kan voorstellen want hoe doe je dat als je alleen nog maar vrede hebt meegemaakt?